“เลี้ยงกุ้งใครว่าง่าย? ถ้าอยากรวย ต้องกล้าเสี่ยง!”
คุณแมน พีรพงศ์ อุดมเลิศวนสิน ผู้เลี้ยงกุ้งขาว เจ้าของ สงวนสิน ฟาร์ม จ.จันทบุรี ฟาร์มเลี้ยงกุ้งขาวที่ความสำเร็จไม่ได้มาจากแรงกายเพียงอย่างเดียวแต่เกิดจากการใช้สมอง ผสานวิทยาศาสตร์ และการสังเกตธรรมชาติ ทั้งกุ้งตาย น้ำทะเลเปลี่ยน โรคระบาดที่ถาโถม แทนที่จะพึ่งพายาหรือสารเคมีอย่างที่หลายคนเลือกทำ คุณแมนกลับใช้วิธีธรรมชาติ จำลองระบบนิเวศในฟาร์ม สร้างบ่อพักน้ำ เลี้ยงสาหร่ายและหอย เพื่อช่วยบำบัดน้ำให้สะอาด
จุดเริ่มต้นของแนวคิดนี้ มาจากการสังเกตว่าน้ำทะเลที่สะอาดมีกลิ่นแตกต่างจากน้ำในฟาร์ม และบริเวณที่น้ำเน่าเสียก็ไม่มีทั้งหอยและสาหร่าย จึงค่อย ๆ ต่อจิ๊กซอว์จากสิ่งเล็ก ๆ จนค้นพบว่า “การบำบัดน้ำมีผลอย่างยิ่งต่อการเลี้ยงกุ้ง” โดยเฉพาะกุ้งขาวที่ต้องการสภาพแวดล้อมที่ดีจึงจะเจริญเติบโตแข็งแรง ซึ่งบ่อกุ้งของคุณแมนผลิต กุ้งขาวแวนนาไมปลอดโรค แข็งแรง ไม่ต้องพึ่งยาแม้แต่นิดเดียวได้สำเร็จ เพราะเชื่อมั่นในธรรมชาติ และไม่หยุดใช้ความคิดเพื่อแก้ปัญหา
“น้ำดี…กุ้งดี” แนวคิดจากฟาร์มกุ้งที่เชื่อว่าคุณภาพน้ำคือหัวใจสำคัญ
ที่สงวนสินฟาร์ม มีการเลี้ยงกุ้งขาวแวนนาไม ซึ่งเป็นกุ้งที่นิยมบริโภคมากที่สุด โดยใช้น้ำทะเลธรรมชาติเป็นหลัก และมีน้ำฝนในบางช่วง ปัจจุบันฟาร์มมีพื้นที่รวมประมาณ 40-50 ไร่ ใช้เป็นพื้นที่เลี้ยงกุ้งทั้งหมด กว่าที่ คุณแมน จะประสบความสำเร็จในวันนี้ ต้องผ่านปัญหาหลายด้าน ทั้งลูกพันธุ์ไม่ได้มาตรฐาน ติดเชื้อ และคุณภาพน้ำไม่ดี โดยเฉพาะน้ำทะเลซึ่งในอดีตเคยใสสะอาดและมีคุณภาพดีกว่าปัจจุบันมาก
คุณแมนสังเกตว่าน้ำทะเลในฟาร์มมีกลิ่นคาว แตกต่างจากน้ำทะเลในภาคใต้ที่มีกลิ่นหอม สะอาด จึงเกิดแนวคิดที่จะปรับปรุงคุณภาพน้ำให้เหมาะกับการเลี้ยงกุ้งเสียก่อน โดยก่อนเลี้ยงกุ้งทุกครั้งจะต้องมีการทำความสะอาดบ่ออย่างละเอียด โดยขนาดของบ่อในฟาร์มจะอยู่ที่ประมาณ 5 ไร่ ถือว่าเป็นบ่อขนาดกลาง ซึ่งในอุตสาหกรรมกุ้ง บ่อสามารถมีตั้งแต่ 1–10 ไร่ แล้วแต่ขนาดพื้นที่
สิ่งสำคัญที่สุดของการจัดการบ่อคือคุณภาพของน้ำ เมื่อน้ำสะอาดสิ่งสกปรกหรือของเสียที่สะสมอยู่ตามพื้นบ่อจะละลายขึ้นมากับน้ำส่งผลให้พื้นบ่อไม่เน่าเสีย แต่ยังมีหลายพื้นที่ที่เข้าใจผิดว่าน้ำทะเลในปัจจุบันยังคงสะอาดดีอยู่ จึงละเลยการปรับสภาพน้ำ ทำให้กุ้งเป็นโรคและต้องใช้สารเคมีช่วย
เลี้ยงกุ้งให้รอด ต้องเริ่มตั้งแต่การจัดการบ่อ
ในบ่อขนาด 5 ไร่ หากเป็นบ่อใหม่ที่สมบูรณ์ จะสามารถปล่อยลูกกุ้งได้ถึง 1,000,000 ตัว แต่ที่ สงวนสินฟาร์ม ซึ่งเป็นบ่อที่ผ่านการใช้งานมานาน คุณแมนเลือกที่จะปล่อยเพียง 600,000 ตัว เพื่อลดความหนาแน่นและไม่สร้างความเครียดให้กุ้ง ช่วยให้กุ้งเจริญเติบโตได้ดี แข็งแรง และลดความเสี่ยงเรื่องโรค
หลังปล่อยลูกกุ้ง จะใช้เวลาการเลี้ยงประมาณ 3-4 เดือน ตลอดช่วงเวลานี้ต้องมีการดูแลบ่ออย่างต่อเนื่องทุกวันโดยเฉพาะการตรวจสอบอุปกรณ์ให้พร้อมใช้งานอยู่เสมอ ซึ่งเครื่องตีน้ำ คืออุปกรณ์สำคัญที่ต้องทำงานตลอด 24 ชั่วโมง
หากแรงไม่พอจะส่งผลให้น้ำจะมีออกซิเจนต่ำ โดยสังเกตได้จากสีของน้ำที่เปลี่ยนไป ซึ่งจะส่งผลโดยตรงต่อสุขภาพของกุ้งและส่งผลต่อแพลงก์ตอนในบ่อแบบลูกโซ่ ดังนั้นไม่ใช่แค่การปล่อยลูกกุ้งลงบ่อเท่านั้น แต่การจัดการอุปกรณ์ และระบบโดยรวมคือเบื้องหลังของการเลี้ยงกุ้งให้รอด ปลอดโรค และได้ผลผลิตที่ดี
ตรวจเช็คกุ้งให้ดี ดูแลน้ำให้ถึง เคล็ดลับสำคัญก่อนกุ้งโตเต็มบ่อ
ที่ สงวนสินฟาร์ม มีการตรวจสอบคุณภาพของกุ้งอย่างสม่ำเสมอ โดยใช้วิธีการยกยอเพื่อตรวจดู ขนาด สี และความแข็งแรงของกุ้ง หากพบกุ้งจำนวนมากลอยขึ้นมาอยู่บริเวณผิวน้ำแสดงถึงสัญญาณที่ไม่ดี เช่น ความเครียด หรืออาจเริ่มมีอาการของโรค
การให้อาหารในฟาร์มใช้ ระบบอัตโนมัติ ซึ่งสามารถให้อาหารได้ต่อเนื่องตลอดวัน เนื่องจากกุ้งเป็นสัตว์ที่สามารถกินอาหารได้ทั้งวัน การให้อาหารอย่างสม่ำเสมอจึงช่วยให้กุ้งโตไว แต่สิ่งที่ตามมาคือ ต้องดูแลคุณภาพน้ำอย่างใกล้ชิด เพื่อไม่ให้น้ำเน่าเสียจากเศษอาหารหรือของเสียที่สะสม หากมีการตรวจเช็คคุณภาพน้ำแล้วพบว่าน้ำเริ่มมีปัญหา เช่น ออกซิเจนต่ำหรือเริ่มเน่าเสีย จะมีการถ่ายน้ำออกทันทีเพื่อรักษาสภาพแวดล้อมในบ่อให้เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของกุ้งป้องกันปัญหาในระยะยาว และลดความเสี่ยงของการเกิดโรค
ธรรมชาติช่วยธรรมชาติ แนวคิดสร้างบ่อพักน้ำจากระบบนิเวศธรรมชาติ
จุดเริ่มต้นของแนวคิดนี้มาจาก คุณแมน ชอบเดินทางท่องเที่ยวทะเลทางภาคใต้และสังเกตเห็นระบบนิเวศตามธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ ทั้งน้ำทะเลใส กลิ่นสะอาด และมีสาหร่าย หอย จำนวนมากอาศัยอยู่ร่วมกันอย่างสมดุล
คุณแมนจึงทดลอง จำลองระบบธรรมชาติมาใช้ในฟาร์ม โดยเปลี่ยนบ่อบำบัดน้ำให้กลายเป็นบ่อธรรมชาติ เริ่มจากการลองปลูกสาหร่ายแม้ช่วงแรกจะไม่ประสบผลสำเร็จ แต่วันหนึ่งกลับพบว่าน้ำในบ่อใสขึ้นและเริ่มมีสาหร่ายและหอยทะเลเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ จึงค่อย ๆ พัฒนาระบบนี้อย่างจริงจัง บ่อนี้จะทำหน้าที่เป็น “บ่อพักน้ำ” รับน้ำจากทะเลโดยตรง ก่อนปล่อยเข้าสู่บ่อเลี้ยงกุ้ง ซึ่งแตกต่างจากระบบเดิมที่มักสูบน้ำจากทะเลลงบ่อทันที โดยไม่ผ่านการกรองหรือบำบัดใด ๆ
น้ำที่ได้จะถูกพักไว้ในบ่อบำบัดประมาณ 3–7 วัน เพื่อให้ตกตะกอน กลิ่นดีขึ้น และมีความใสมากขึ้น โดยจะมีการตรวจสอบคุณภาพน้ำทั้งจากการดมกลิ่น เช็คความใส และการนำตัวอย่างไปตรวจในห้องแล็บอย่างละเอียด แนวคิด “ธรรมชาติบำบัดธรรมชาติ” นี้ใช้เวลาทดลองนานกว่า 1 ปี และปัจจุบันกลายเป็นหัวใจสำคัญของการเลี้ยงกุ้งที่ช่วยลดปัญหาโรค และทำให้กุ้งขาวแวนนาไมในฟาร์มมีคุณภาพดี แข็งแรง ปลอดโรค
คัดไซซ์กุ้งอย่างพิถีพิถัน เพื่อคุณภาพที่มั่นใจได้
ภายหลังจากการเลี้ยงกุ้งเสร็จสิ้นขั้นตอนสำคัญต่อมาคือการคัดไซซ์กุ้ง เพราะในหนึ่งบ่อจะมีกุ้งหลายขนาดปะปนกัน จึงต้องอาศัยแรงงานคนในการแยกไซซ์อย่างละเอียด โดยจะวัดจากจำนวนตัวกุ้งต่อหนึ่งกิโลกรัม เช่น 100 ตัวต่อกิโล หรือ 80 ตัวต่อกิโล ซึ่งจะถูกแยกตามเบอร์เพื่อนำไปจำหน่ายในตลาดที่เหมาะสม สำหรับกุ้งที่มีขนาดเล็กมากเกินไป จะถูกนำไปแปรรูปเป็นกุ้งอบแห้งเพื่อใช้ในบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป ซึ่งเป็นการเพิ่มมูลค่าและลดการสูญเสีย
การคัดไซซ์ใช้เวลาประมาณ 4–6 ชั่วโมงต่อหนึ่งบ่อ โดยเริ่มต้นจากการเตรียมยกกุ้งขึ้นจากบ่อในช่วงกลางคืน และนำมาคัดในช่วงเช้า เมื่อตรวจสอบและคัดเรียบร้อยแล้ว กุ้งแต่ละขนาดจะถูกนำมาชั่งตะกร้าละ 25 กิโลกรัม ก่อนส่งขึ้นรถไปยังห้องเย็นทันที เพื่อคงความสดใหม่ พร้อมส่งต่อถึงมือผู้บริโภค
แปรรูปกุ้ง เพิ่มมูลค่า ปลอดสาร ปลอดภัย
การแปรรูปกุ้งเป็นลูกชิ้น ถือเป็นอีกหนึ่งแนวทางในการต่อยอดและเพิ่มมูลค่าจากผลผลิตในฟาร์ม โดยคุณแมนเริ่มต้นจากความชอบในรสชาติลูกชิ้น จึงพัฒนาสูตรลูกชิ้นกุ้งที่มีจุดเด่นเฉพาะตัว ปราศจากแป้ง สารกันบูด และผงชูรส เน้นความสดใหม่และรสชาติดั้งเดิม ที่สำคัญคือการเลือกใช้วัตถุดิบจากแหล่งคุณภาพของจังหวัดจันทบุรี เช่น เกลือสินเธาว์และพริกไทยซีลอน ซึ่งได้รับการขึ้นทะเบียน GI หรือสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ตอกย้ำความเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น และยังช่วยส่งเสริมเกษตรกรในพื้นที่ให้มีรายได้เพิ่มขึ้น ผ่านการแปรรูปที่ใส่ใจทั้งในเรื่องคุณภาพและต้นทางของวัตถุดิบอย่างแท้จริง
ปัจจุบันอยู่ในขั้นตอนการพัฒนาหน้าตาผลิตภัณฑ์ เพื่อให้สามารถวางจำหน่ายได้ในอนาคต นอกจากลูกชิ้นกุ้ง สงวนสินฟาร์มยังมีแผนต่อยอดพัฒนาผลิตภัณฑ์แปรรูปอื่น ๆ เช่น กุ้งแกะพร้อมปรุง และวางแผนขยายตลาดสู่การส่งออก โดยทุกล็อตสินค้าที่ผลิตจะถูกส่งตรวจในห้องแล็บ เพื่อรับรองคุณภาพความปลอดภัย ปราศจากสารตกค้าง เพื่อสร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภคทั้งในและต่างประเทศ
เกษตรกรต้นแบบที่พลิกวิกฤตจากอดีตให้กลายเป็นโอกาส
คุณแมนเป็นอีกหนึ่งเกษตรกรต้นแบบที่พัฒนาการเลี้ยงกุ้งจากบทเรียนในอดีต ด้วยแนวคิดของคนรุ่นใหม่ ผสานกับธรรมชาติในการบำบัดน้ำ เพื่อแก้ปัญหาและยกระดับการเลี้ยงกุ้งขาวแวนนาไมให้มีคุณภาพและยั่งยืน โดยใช้แนวคิด “ธรรมชาติดูแลธรรมชาติ” เป็นหัวใจของการเลี้ยง เพื่อให้ปลอดภัยทั้งผู้เลี้ยงและผู้บริโภค
จากกุ้งตัวเล็ก ๆ ที่เคยเผชิญวิกฤติสิ่งแวดล้อมและโรคระบาด วันนี้กลายเป็นแรงบันดาลใจแห่งการเปลี่ยนแปลง ด้วยความรู้ ความเข้าใจในระบบนิเวศ และหัวใจของนักพัฒนาที่มุ่งสร้างทางออกใหม่ให้การเลี้ยงกุ้งไทยมั่นคงและปลอดภัยกว่าเดิม
สามารถรับชมรายการ “ยัง (Young) สามารถ” ที่ Link
สนับสนุนโดย #กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์
#ยังสามารถ #YoungSmartFarmer #ฟาร์มกุ้ง #สงวนสินฟาร์ม #เลี้ยงกุ้งปลอดสาร #บำบัดน้ำเสีย #กุ้งขาวแวนนาไม#ฟาร์มปลอดสาร #เกษตรสัญจร
………………………………………
เกษตรสัญจร สื่อเกษตรยุคใหม่ แหล่งข้อมูลสาระที่นำไปใช้ประโยชน์ได้จริง
รวมเรื่องเด็ด เกษตรกูรู ศูนย์รวมความรู้และเทคนิคการทำเกษตร
ติดตามเรื่องราวที่น่าสนใจเกี่ยวกับเกษตรเพิ่มเติมได้ที่ :
𝗙𝗮𝗰𝗲𝗯𝗼𝗼𝗸: เกษตรสัญจร
𝗬𝗼𝘂𝗧𝘂𝗯𝗲: youtube.com/c/Kasetsanjorn
𝗧𝗶𝗸𝗧𝗼𝗸: tiktok.com/@kasetsanjorn
𝗦𝗵𝗼𝗽𝗲𝗲: shopee.co.th/kasetsanjorn
𝗟𝗜𝗡𝗘 𝗢𝗳𝗳𝗶𝗰𝗶𝗮𝗹: @kasetsanjorn
𝗕𝗹𝗼𝗰𝗸𝗱𝗶𝘁: blockdit.com/kasetsanjorn/
𝗧𝘄𝗶𝘁𝘁𝗲𝗿: twitter.com/kasetsanjorn/
𝗪𝗲𝗯𝘀𝗶𝘁𝗲: kasetsanjorn.com
