โคกกระออม เป็นพืชเถาเลื้อยในวงศ์แตงที่พบได้ในป่าโปร่งและป่าดิบแล้งของไทย มีชื่อเรียกตามท้องถิ่น ตุ้มต๊อก, เครือตุ้มต๊อก, ผักไล่น้ำ, กระดอม, หญ้าใส่แมลงหวี่
.
โคกกระออมมีการใช้ในตำรายาสมุนไพรพื้นบ้านและมีสารสำคัญซึ่งมีการใช้ในทางสมุนไพรพื้นบ้านมานาน และมีประโยชน์ตามภูมิปัญญาท้องถิ่น เช่น
- ใบและเถา ช่วยบรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ช่วยลดไข้ แก้หวัด นิยมใช้ใบและเถาเพื่อช่วยขับพยาธิและระบบขับถ่าย หรือตำพอกแก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย
2. ราก ใช้บำรุงร่างกาย แก้อ่อนเพลีย แก้ปวดข้อ ปวดเมื่อย ขับปัสสาวะ ลดอาการบวมน้ำ ใช้ในตำรับสมุนไพรพื้นบ้านเพื่อลดความร้อนในร่างกายและแก้อักเสบ
3. ผลและเมล็ด ผลอ่อนใช้รับประทานเป็นผัก เมล็ดมีฤทธิ์ถ่ายพยาธิ หรือใช้เป็นยาถ่าย แก้ท้องผูก
แม้โคกกระออมจะมีสรรพคุณมากมาย แต่ควรใช้ในปริมาณที่เหมาะสม ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพรหรือแพทย์แผนไทยก่อน และหลีกเลี่ยงการใช้ในหญิงตั้งครรภ์ เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลเพียงพอเกี่ยวกับความปลอดภัย
.
ต้นโคกกระออมสามารถขยายพันธุ์ได้ดังนี้
- การเพาะเมล็ด โดยเก็บเมล็ดจากผลแก่ แล้วนำไปตากแดดให้แห้ง แช่เมล็ดในน้ำอุ่น 12-24 ชั่วโมงก่อนปลูก เพื่อกระตุ้นการงอก จากนั้นหยอดเมล็ดลงในถุงเพาะชำ หรือแปลงเพาะ ใช้ดินร่วนผสมปุ๋ยคอก รดน้ำวันละครั้ง ประมาณ 7-14 วัน เมล็ดจะเริ่มงอก
- การย้ายปลูก เมื่อต้นกล้าอายุ 1 เดือน หรือมีใบจริง 3-4 ใบ ให้ย้ายลงแปลงปลูก ควรเว้นระยะห่างระหว่างต้น 1-1.5 เมตร เพื่อให้เถาเลื้อยได้สะดวกโดยปักค้างไม้หรือทำโครงตาข่ายให้เถาเกาะ
- การดูแลรักษา
ควรรดน้ำวันละครั้ง ช่วงเช้าหรือเย็น ไม่ควรให้แฉะเกินไป หมั่นให้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักเดือนละครั้ง ควรตัดแต่งเถาเก่าหรือเถาที่แห้งเสีย เพื่อกระตุ้นการแตกยอดใหม่ โคกกระออมอาจมีเพลี้ยอ่อนและหนอนกินใบ ควรใช้สารสกัดจากสะเดาหรือไตรโคเดอร์มาแทนสารเคมี ซึ่งโคกกระออมเป็นพืชที่ปลูกง่าย ดูแลง่าย และสามารถเติบโตได้ดีในดินทั่วไป
.
ถึงแม้โคกกระออมจะสามารถขยายพันธุ์ได้โดยการใช้เมล็ด ซึ่งเป็นวิธีหลักในการแพร่กระจายพันธุ์ตามธรรมชาติ แต่เนื่องจากโคกกระออมถูกจัดเป็นวัชพืชทางการเกษตร จึงไม่นิยมนำมาปลูกโดยตั้งใจ ส่วนที่พบเห็นนำมาบริโภคกันทั่วไปมักเป็นต้นที่เกิดขึ้นเองในธรรมชาติ การแพร่กระจายของโคกกระออมส่วนใหญ่เกิดจากเมล็ดที่ร่วงลงสู่พื้นดินและเจริญเติบโตเป็นต้นใหม่เองตามธรรมชาติ มากกว่าการเพาะปลูกโดยมนุษย์
………………………………………
เกษตรสัญจร สื่อเกษตรยุคใหม่ แหล่งข้อมูลสาระที่นำไปใช้ประโยชน์ได้จริง
รวมเรื่องเด็ด เกษตรกูรู ศูนย์รวมความรู้และเทคนิคการทำเกษตร
ติดตามเรื่องราวที่น่าสนใจเกี่ยวกับเกษตรเพิ่มเติมได้ที่ :
𝗙𝗮𝗰𝗲𝗯𝗼𝗼𝗸: เกษตรสัญจร
𝗬𝗼𝘂𝗧𝘂𝗯𝗲: youtube.com/c/Kasetsanjorn
𝗧𝗶𝗸𝗧𝗼𝗸: tiktok.com/@kasetsanjorn
𝗦𝗵𝗼𝗽𝗲𝗲: shopee.co.th/kasetsanjorn
𝗟𝗜𝗡𝗘 𝗢𝗳𝗳𝗶𝗰𝗶𝗮𝗹: @kasetsanjorn
𝗕𝗹𝗼𝗰𝗸𝗱𝗶𝘁: blockdit.com/kasetsanjorn/
𝗧𝘄𝗶𝘁𝘁𝗲𝗿: twitter.com/kasetsanjorn/
𝗪𝗲𝗯𝘀𝗶𝘁𝗲: kasetsanjorn.com
