คุณรจนา สีวันทา วัย 44 ปี หนึ่งในเกษตรกรคนเก่งที่กรมการข้าวให้เป็น “ชาวนาต้นแบบด้านเกษตรอินทรีย์”
คุณรจนาคิดค้นวิธีการทำนาแบบอินทรีย์ที่ได้ผลผลิตมากขึ้นและใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสมในพื้นที่ มีการเพาะเลี้ยงจุลินทรีย์เพื่อใช้เอง และผลิตสารชีวภัณฑ์ต่างๆ เพื่อใช้ในการทำนา ในด้านการคัดและผสมพันธุ์ข้าวได้ใช้วิธีคัดพันธุ์ข้าวโดยการตัดข้าวพันธุ์ปน คัดเอาเมล็ดที่สมบูรณ์ไปเพาะขยายพันธุ์เพื่อให้ได้เมล็ดพันธุ์ที่สมบูรณ์สำหรับนำไปเพาะปลูกต่อไป ซึ่งเป็นความคิดริเริ่มในการทำเกษตรแบบอินทรีย์ที่ช่วยลดต้นทุนการผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผลงานที่โดดเด่นดังกล่าว ทำให้กรมการข้าวยกย่องให้คุณรจนาเป็นเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ อาชีพทำนา ประจำปี พ.ศ. 2563
ปัจจัยสำคัญที่ทำให้คุณรจนาประสบความสำเร็จในอาชีพการทำนา ทั้งด้านปริมาณและคุณภาพจนเกิดความยั่งยืนในอาชีพ เกิดจากการวางแผนการผลิตข้าวและการทำนาอย่างต่อเนื่อง ดังนี้ คือ
- ปลูกข้าวโดยใช้เครื่องหยอดข้าวแห้ง เพื่อประหยัดเมล็ดพันธุ์ และช่วยลดการระบาดของศัตรูข้าว
- ใช้เครื่องพรวนดินในร่องนาหยอด เพื่อกำจัดวัชพืช
- ผลิตปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก ทดแทนการใช้ปุ๋ยเคมี
- ผลิตน้ำหมักชีวภาพ ทดแทนการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูข้าว
- ไถกลบตอซังหลังการเก็บเกี่ยว
- ปลูกพืชหลังนา ได้แก่ มันเทศญี่ปุ่น แตงโม และผักอินทรีย์ เพื่อจำหน่ายหารายได้เพิ่ม และช่วยลดการระบาดของศัตรูข้าว
- ปลูกพืชตระกูลถั่ว ได้แก่ ปอเทือง ถั่วพร้า และถั่วเขียว เพื่อปรับปรุงบำรุงดินและจำหน่ายหารายได้เพิ่ม
- ปลูกหญ้าแฝก เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน
- ขุดบ่อน้ำ เพื่อเก็บกักน้ำเอาไว้ใช้เลี้ยงปลาและกบ เพื่อเป็นรายได้เสริม
- ทำการเกษตรแบบผสมผสานเพื่อเพิ่มรายได้
- ใช้เครื่องคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าว
- มีโรงสีข้าวสำหรับแปรรูปเป็นข้าวสาร
- ใช้เครื่องซีลสุญญากาศช่วยยืดอายุการเก็บรักษาและเพิ่มมูลค่า
ส่วนเคล็ดลับด้านการตลาดของคุณรจนา ที่ทำให้มีรายได้ดี ผลกำไรงามนั้น เพราะคุณรจนาเน้นผลิตเมล็ดพันธุ์จำหน่าย แปรรูปสีเป็นข้าวสารไว้บริโภคและจำหน่าย พัฒนาผลผลิตมีคุณภาพ ปลอดภัยต่อตนเองและผู้บริโภค
นอกจากนี้ยังเปิดบ้านเป็นศูนย์เรียนรู้การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตรอำเภอจอมพระ (ศูนย์เครือข่าย) ถ่ายทอดความรู้ให้แก่เกษตรกรและผู้สนใจ ขณะเดียวกันคุณรจนาไม่หวงวิชา คุณรจนารับหน้าที่เป็นวิทยากรให้ความรู้เรื่องการผลิตข้าวอินทรีย์ และเกษตรทฤษฎีใหม่ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และช่วยประสานงานในการถ่ายทอดความรู้เพื่อยกระดับชาวนา และช่วยต่อยอดความรู้แก่ลูกหลานชาวนา
สำหรับผู้ที่สนใจสามารถติดต่อสอบถามเพิ่มเติม คุณรจนา สีวันทา บ้านเลขที่ 52 หมู่ที่ 4 ตำบลหนองสนิท อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์ โทร. 087-074-5255
